Aanwezigheid Advocaat Politieverhoor

Per 1 maart 2016 wordt de aanwezigheid van de advocaat bij het Politieverhoor mogelijk gemaakt. Wat zijn nu de gevolgen van deze wijziging? Als strafrechtadvocaat menen wij dat het allemaal erg mooi klinkt, maar in de praktijk een (Nederlandse) wassen neus zal zijn...

Recht op advocaat bij politieverhoor geldt niet in alle gevallen en druk om afstand te doen

Op grond van europese rechtspraak is het verplicht als recht van een verdachte, om een advocaat bij het politieverhoor aanwezig te laten zijn. Deze plicht moet door Nederland in de praktijk worden ingevoerd en is door de Hoge Raad beperkt uitgelegd. Het stelt in de praktijk waarschijnlijk niet veel voor.

Het recht om uw strafrechtadvocaat aanwezig te laten zijn, geldt namelijk niet in alle gevallen. Als er geen sprake is van een aanhouding bijvoorbeeld. Ook kunt u daarvan afstand doen. Wij sluiten niet uit dat in de praktijk door politie druk wordt uitgeoefend 'toch vooral afstand te doen', onder argumenten als: ' anders duurt het allemaal langer' en 'dan moet u wachten op een advocaat'. Deze signalen ontvangen wij nu al vaak uit de rechtspraktijk, waar het gaat om de Saldüz-wetgeving (het recht om voorafgaande aan een verhoor een advocaat te mogen spreken).

Advocaat kan niet veel betekenen

Op zich kan aanwezigheid van een strafrechtadvocaat een controle-functie hebben op de politie; dat is een goede ontwikkeling. Alleen is de mogelijkheid tot ingrijpen ernstig beperkt. Zo mag een advocaat, volgens 'beleid' van justitie, alleen ingrijpen tijdens het verhoor als verbalisant ongeoorloofde druk uitoefent, verdachte psychisch niet in staat is een verhoor af te leggen danwel hij een vraag niet begrijpt (beleidsregel van College van Procureurs-generaal van 10 februari 2016). Dat is een uitholling van de functie van een strafrechtadvocaat.

Daarbij krijgt een verdachte in het strafproces ongetwijfeld later bij de rechter of Officier van Justitie (tomzitting) tegengeworpen als hij stelt dat het verhoor niet goed is verlopen: 'Maar uw advocaat was hierbij toch aanwezig?'. Ongetwijfeld wordt zo de rechtsbescherming alleen maar (verder) uitgehold.

Daarbij worden politieverhoren nog altijd niet opgenomen en is het de advocaat ook verboden het verhoor op te nemen. Zo zal het 'woord van de politieambtenaar' over inhoud van verhoor, weer altijd boven het woord van verdachte en raadsman staan, die immers 'belang hebben bij een bepaalde uitleg' en dus wel 'ongelijk zullen hebben'.

Kortom, het lijkt allemaal 'prachtig' maar door de beperkte uitleg en mogelijkheden stelt het recht in Nederland waarschijnlijk niet zoveel voor in de praktijk. Een strafrechtadvocaat behoort onbeperkt en ten allen tijde tijdens een politieverhoor misstanden aan de orde te kunnen stellen en alle politieverhoren moeten worden opgenomen. Pas dan zal dat leiden tot een écht recht voor een verdachte en een kwaliteitsverbetering (controle) bij politie. Het wekt ronduit argwaan dat justitie zich al jarenlang met hand en tand verzet tegen het opnemen van politieverhoren, onder het argument 'dat het allemaal veel zou kosten'. Dat valt te bezien. Rechtsdwalingen zijn mogelijk duurder maar los daarvan mogen kosten nooit een argument zijn om rechtsdwalingen in het leven te roepen...

Advocaat wordt nauwelijks en ronduit slecht betaald

Ten slotte laat Justitie zich weer eens van de slecht betalende kant zien. Een vergoeding van 150 euro wordt geboden, voor alle verhoren die in een zaak plaatsvinden. Dit lijkt heel wat, maar vergeet het maar. Een verhoor kost minimaal 3.5 uren. Immers, reistijd is ten minste een half uur (geen rekening gehouden met verhoren bij politiebureaus die verder van het advocatenkantoor zijn gelegen). De wachttijd voor en tijdens verhoren, minstens een half uur (nu is in de piketpraktijk een wachtttijd bij het bureau voordat de advocaat wordt binnengelaten al doorgaans 30 minuten, laat staan als er geschorst wordt voor het afronden, verwerken en printen van verhoren). Daarbij duurt een sociaal en inhoudelijk verhoor ten minste twee uur. En dan hebben we het nog niet gehad over de politieagent die met twee vingers het verhoor 'optypt', wat doorgaans het geval is. Of krijgen de politieagenten nu een typecursus aangeboden om het proces te versnellen? We vrezen van niet. Zaken als onverwachte onderbrekingen of mogelijk zelfs' advocaatje pesten' nog daargelaten. Meerdere verhoren zijn geen uitzondering; hiervoor geldt geen enkele vergoeding meer; de advocaat is wel verplicht aanwezig te zijn! Die moet dan terugkomen en weer 3 uur besteden. 6 uur voor 150 euro. Daar valt echt geen advocatenkantoor op te draaien. Dat is ronduit verliesgevend.

'If you don't even pay peanuts: You don't even get monkeys'

Los daarvan: Eerder schreef ik in een artikel, 'if you pay peanuts you get monkeys'. Hier geldt: 'If you don't even pay peanuts, you don't even get monkeys'.

Kortom: Als je als overheid niet bereid bent een redelijke vergoeding te betalen voor een ervaren strafrechtadvocaat, is die ook niet (meer) bereid zijn diensten te verlenen. Zeker na vele bezuinigingen de afgelopen jaren op de pro-deo bijstand. Ervaren strafrechtadvocaten doen dan niet meer mee aan de bijstand. Al van meerdere kantoren heb ik die signalen ontvangen.

Wie komt er dan? Een beginneling of advocaat die echt niets anders te doen heeft. Beun de haas zeg maar.

U zou er maar mee te maken krijgen als u vastzit. Recht voor mensen met een dikke portemonnee: Het is waar uw overheid op dit moment voor staat. Wen er maar aan...

Gepubliceerd in het Advocatenblad op 15 februari 2016